CÁCH TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY MĂNG CỤT TỪ HẠT NĂNG SUẤT CAO

Từ một loại trái cây đặc sản miền nhiệt đới, măng cụt nay không chỉ được trồng bằng cây ghép mà còn có thể nhân giống từ hạt. Nhưng để cây măng cụt từ hạt cho năng suất cao và ổn định là điều không hề đơn giản. Cây giống Cần Thơ sẽ hướng dẫn kỹ thuật trồng, nguyên nhân khiến cây măng cụt từ hạt thường chậm ra trái, đồng thời đề xuất các hướng đi mới giúp nâng cao năng suất thực tế.

Tổng Quan Về Cây Măng Cụt (Garcinia mangostana)

• Đặc điểm: Cây thân gỗ, tán rộng, lá xanh đậm, quả hình tròn, vỏ tím, ruột trắng, vị ngọt thanh.
• Đặc tính nổi bật: Cây ưa khí hậu nhiệt đới ẩm, sinh trưởng chậm, thích hợp trồng lâu năm.

Ưu Nhược Điểm Khi Trồng Măng Cụt Từ Hạt

Ưu điểm:

• Giống hạt dễ kiếm, không tốn chi phí mua cây ghép.
• Hạt măng cụt có tỷ lệ nảy mầm cao, cây con phát triển mạnh.
• Tuổi thọ cây lâu, sức chống chịu sâu bệnh khá tốt.

Nhược điểm:

• Thời gian ra trái lâu: Có thể mất 7–10 năm mới ra quả nếu không có biện pháp can thiệp.
• Dễ phân ly giống, không đảm bảo tính đồng đều về năng suất và chất lượng trái.
• Kỹ thuật chăm sóc đòi hỏi sự kiên trì và bài bản.

Kỹ Thuật Ươm Hạt Và Trồng Cây Măng Cụt Từ Hạt

Chọn hạt giống

• Lấy từ trái măng cụt chín kỹ, chọn hạt mẩy, không lép.
• Nên ươm hạt ngay sau khi tách khỏi quả, tránh để quá 3 ngày.

Xử lý và ươm mầm

• Ngâm hạt trong nước ấm 35–40°C khoảng 6–8 tiếng.
• Gieo vào bầu có giá thể gồm tro trấu + đất thịt + xơ dừa (tỉ lệ 2:1:1).
• Che nắng nhẹ, tưới nước sương mù giữ ẩm. Sau 25–30 ngày, hạt nảy mầm.

Trồng ra đất

Sau 1 năm trong bầu, cây cao khoảng 50–70 cm thì có thể trồng cố định.

Đào hố kích thước 60x60x60 cm, bón lót 5–10 kg phân chuồng hoai + vôi + 0.5 kg super lân.
Khoảng cách trồng: 7–10 m/cây, tùy điều kiện đất và giống.

Kỹ Thuật Chăm Sóc Giai Đoạn Từ Hạt Đến Ra Trái

Giai đoạn 1–3 năm tuổi

• Tưới nước thường xuyên, giữ ẩm đất quanh năm.
• Bón NPK 20-20-15 định kỳ 2 tháng/lần (liều thấp), kết hợp phân hữu cơ.
• Tạo tán tỉa cành nhẹ, giữ 1 thân chính, 3–4 cành cấp 1 phân bố đều.

Giai đoạn 4–7 năm tuổi

• Bón phân chuồng hoai 10–15 kg/cây/năm + NPK 16-16-8 chia 3 đợt.
• Làm cỏ kỹ, xới tơi đất xung quanh gốc.
• Kích thích ra hoa bằng cách xiết nước 1 tháng trước mùa mưa.

Giai đoạn ra hoa – kết trái

• Phun phân bón lá có Bo, Ca, Mg, vi lượng để tăng đậu trái.
• Cần tỉa bớt quả non, giữ mật độ 3–4 trái/chùm để đảm bảo chất lượng.

Các vấn đề thường gặp khi trồng măng cụt bằng hạt

Tỷ lệ nảy mầm thấp nếu không xử lý đúng cách

Hạt măng cụt rất dễ mất sức sống nếu không gieo ngay sau khi tách từ quả.

Hạt cần độ ẩm cao, nhưng không được úng nước.

Giải pháp: Gieo hạt ngay trong vòng 3–5 ngày sau thu hái, ngâm nước ấm khoảng 30–35°C trong 12 tiếng trước khi gieo.

Thời gian sinh trưởng rất chậm

Cây trồng từ hạt thường mất 6–10 năm mới cho trái, thậm chí lâu hơn nếu không chăm sóc tốt.

So với cây ghép, thời gian thu hoạch trễ hơn 3–5 năm.

Giải pháp: Nên áp dụng kỹ thuật chăm sóc chuyên sâu như tỉa cành, bón phân cân đối để rút ngắn thời gian kiến thiết cơ bản.

Phân hóa tính trạng không đồng đều

Dù là hạt vô tính, một số cây vẫn có biểu hiện sinh trưởng kém, năng suất thấp hoặc chất lượng quả không đồng nhất.

Giải pháp: Chọn lọc cây con kỹ lưỡng ở giai đoạn ươm (loại bỏ cây còi cọc, lá biến dạng, sinh trưởng lệch lạc).

Dễ bị nấm bệnh tấn công trong giai đoạn ươm

Nấm Pythium, Phytophthora, đốm lá, thối rễ… thường xuất hiện ở giai đoạn cây con.

Nguyên nhân: giá thể giữ nước quá lâu, gieo quá dày hoặc che phủ không thông thoáng.
Giải pháp: Sử dụng giá thể tơi xốp, giàu hữu cơ, thoát nước tốt; xử lý hạt và giá thể bằng thuốc sinh học phòng nấm trước khi gieo.

Cây yếu, rễ chậm phát triển

Hạt măng cụt có rễ chính lớn nhưng rất nhạy cảm với thay đổi môi trường.

Nếu bứng cây con ra trồng không cẩn thận, rễ dễ bị đứt, chậm phục hồi, thậm chí chết cây.

Giải pháp: Trồng trong túi bầu lớn và chỉ mang trồng khi cây cao >30cm, có 5–6 cặp lá ổn định.

Không phù hợp cho sản xuất quy mô lớn

Do thời gian kiến thiết dài, rủi ro cao, nên phương pháp trồng bằng hạt chỉ nên dùng cho:

• Bà con trồng chơi, làm cảnh;
• Dự án nghiên cứu;
• Làm gốc ghép cho cây măng cụt cải tiến (ghép giống sớm trái lên gốc cây khỏe).

Hướng trồng mới giúp nâng cao năng suất khi trồng từ hạt

• Trồng xen với cây che bóng: như ca cao, chuối, dừa để tạo tiểu khí hậu mát mẻ, giúp cây phát triển ổn định giai đoạn đầu.
• Áp dụng kỹ thuật sinh học: Sử dụng EM gốc + Trichoderma + nấm đối kháng để tạo hệ vi sinh vật có lợi trong đất, cải thiện khả năng ra hoa.
• Chuyển đổi sang canh tác hữu cơ – vi sinh: Tăng chất lượng trái, kéo dài tuổi thọ và hạn chế sâu bệnh.
• Tiêm hormone ra hoa: Một số mô hình thử nghiệm ở miền Đông Nam Bộ đã dùng GA3, Paclobutrazol có kiểm soát, giúp cây trồng từ hạt ra hoa sớm hơn 2–3 năm.

Những thắc mắc thường gặp khi trồng măng cụt bằng hạt

1. Hạt măng cụt có nảy mầm được không?
Có. Hạt măng cụt có thể nảy mầm nếu được xử lý và gieo đúng cách. Tuy nhiên, hạt phải còn tươi và được gieo trong vòng 3–5 ngày sau khi lấy ra từ quả.

2. Cây măng cụt trồng từ hạt bao lâu thì ra trái?
Thông thường mất 6–10 năm để cây măng cụt trồng từ hạt bắt đầu cho trái, phụ thuộc vào điều kiện chăm sóc, đất đai và khí hậu. Trong khi đó, cây ghép có thể ra trái từ năm thứ 4–5.

3. Trồng bằng hạt có đảm bảo cây giống mẹ không?
Không hoàn toàn. Mặc dù hạt măng cụt có tính apomixis (vô tính), nhưng vẫn có một tỷ lệ cây con mang tính trạng khác biệt so với cây mẹ về sinh trưởng và chất lượng trái. Vì vậy, trồng bằng hạt không đảm bảo 100% giống mẹ.

4. Tại sao hạt gieo không nảy mầm?

• Có thể do một trong các nguyên nhân sau:
• Hạt đã bị khô hoặc để quá lâu sau khi lấy từ quả;
• Gieo vào giá thể giữ nước quá nhiều làm hạt bị úng;
• Không xử lý hạt trước khi gieo.

5. Cây măng cụt con trồng ra đất dễ bị chết, vì sao?
Nguyên nhân thường do rễ cây con yếu, dễ tổn thương khi bứng từ bầu ra trồng. Ngoài ra, thay đổi môi trường đột ngột (nắng gắt, đất xấu, thiếu nước) cũng gây chết cây.

Trồng măng cụt từ hạt là một hành trình dài hơi, đòi hỏi kiên trì và kỹ thuật đúng đắn. Nếu thực hiện tốt, cây sẽ sinh trưởng khỏe mạnh, ít sâu bệnh và cho trái ngon, đạt năng suất cao. Định hướng trồng mới theo hướng sinh học, tuần hoàn và thông minh sẽ giúp nhà vườn giảm rủi ro, tăng lợi nhuận và nâng tầm thương hiệu nông sản Việt.

Quý Khách hàng vui lòng liên hệ Cây giống Cần Thơ qua các kênh sau để được đội ngũ kỹ sư hỗ trợ nhanh chóng và chu đáo:

- Địa chỉ: 352C, đường 30/4, P.Xuân Khánh, Q. Ninh Kiều, TP. Cần Thơ

- Website: https://caygiongcantho.vn/

- Hotline: 0901 087 973

- Zalo: 0889 008 222