ĐẤT TRỒNG CÂY: PHÂN LOẠI, CÁCH CẢI TẠO, CHỌN ĐẤT PHÙ HỢP TỪNG LOẠI CÂY

Dù cây giống tốt đến đâu, nếu đất không phù hợp hoặc chưa được cải tạo đúng cách, cây sẽ khó phát triển. Hiểu rõ về đất trồng, phân loại đất và cách chọn đất phù hợp với từng loại cây sẽ giúp bạn nâng cao hiệu quả canh tác và tránh được nhiều rủi ro không mong muốn. Cây giống Cần Thơ sẽ giúp bạn nắm vững kiến thức nền tảng về đất trồng để chăm sóc cây trồng hiệu quả hơn, dễ dàng hơn. 

Đất trồng cây là gì? Tại sao lại quan trọng đến vậy?

Trong nông nghiệp – từ truyền thống đến công nghệ cao – đất chính là “ngôi nhà đầu tiên” của cây trồng. Khoong có một nền đất phù hợp, thì dù giống tốt, phân chuẩn, kỹ thuật chăm sóc siêng năng... cây cũng khó lòng phát triển khỏe mạnh. Hiểu một cách khoa học, đất trồng cây là môi trư,ờng tự nhiên hoặc nhân tạo, có khả năng giữ nước, cung cấp dinh dưỡng và làm giá thể cho rễ cây bám vào để sinh trưởng.

Đất không chỉ “đỡ” cây, mà còn là hệ sinh thái sống động, nơi diễn ra các quá trình trao đổi chất, phân giải hữu cơ, hấp thụ khoáng và là ngôi nhà của hàng triệu vi sinh vật có lợi. Nghe đơn giản vậy thôi, chứ “chọn sai đất là trồng cây như trồng trên đá”! Bao công chăm sóc có khi trôi sạch theo từng đợt mưa nắng...

Phân loại đất trồng cây phổ biến ở Việt Nam

Tùy vào thành phần vật lý, hóa học và sinh học, đất trồng cây được chia thành nhiều loại khác nhau. Ở nước ta, có một số loại đất phổ biến mà bà con cần nắm rõ để trồng đúng cây – đúng chỗ:

Đất phù sa

Đây là “đất vàng” của vùng đồng bằng, được bồi đắp hàng năm bởi sông Hồng, sông Cửu Long. Đất phù sa thường tơi xốp, giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt và trung tính về pH, rất phù hợp để trồng rau màu, cây ăn trái, lúa nước,  hoa kiểng, cây có múi… Gặp được đất phù sa, đúng là trồng gì cũng sống, làm gì cũng dễ hen bà con, chỉ cần chăm đúng kỹ thuật là trúng lớn ời đó..

Đất đỏ bazan

Loại đất này giàu oxit sắt, thường có màu đỏ nâu đặc trưng, phân bố nhiều ở vùng Tây Nguyên và Đông Nam Bộ. Đất đỏ bazan giữ nước và dinh dưỡng tốt nhưng dễ bị nén chặt nếu không cải tạo thường xuyên. Đây là loại đất lý tưởng để trồng các loại cây công nghiệp dài ngày như cà phê, hồ tiêu, cao su, sầu riêng, bơ, mít…

Đất cát pha

Thường thấy ở các tỉnh duyên hải miền Trung, đất cát pha có độ tơi xốp cao, thoát nước nhanh nhưng nghèo dinh dưỡng và khó giữ ẩm. Muốn trồng được, cần bổ sung phân hữu cơ định kỳ. Loại đất này khá hợp để trồng dưa hấu, khoai lang, rau thơm và cây họ đậu nếu chăm tốt.

Đất phèn và đất mặn

Phân bố chủ yếu ở Đồng bằng sông Cửu Long. Đây là những loại đất “khó tính” vì độ chua (phèn) hoặc độ mặn cao, làm rễ cây khó hấp thụ dinh dưỡng. Tuy nhiên, nếu biết cách cải tạo kỹ lưỡng, thì vẫn có thể trồng lúa, khóm, rau muống, hoặc một số giống chịu mặn như cóc Thái, mãng cầu, xoài keo.

Những yếu tố cần xem xét khi chọn đất trồng cây

Khi chuẩn bị đất trồng – dù là vườn quy mô lớn hay vài chậu cảnh trên sân thượng – bà con cần xem xét một vài yếu tố then chốt sau:

Kết cấu đất (thành phần cơ giới)

Một loại đất lý tưởng phải có tỷ lệ cân bằng giữa cát, thịt và sét, giúp thoáng khí mà vẫn giữ âmr tốt. Nếu đất quá cát, cây dễ khô. Nếu quá sét, đất bí rễ – cây ngộp. Tốt nhất là đất thịt pha nhẹ hoặc đất phù sa giàu mùn.

Độ pH của đất

Đa phần cây trồng đều thích pH trong khoảng 6,0–7,5. Đất quá chua sẽ làm “khoáng chất không tan”, cây đói dinh dưỡng dù phân vẫn có. Đất quá kiềm lại làm rễ kém hấp thu. Bà con có thể dùng bộ test nhanh hoặc gửi mẫu đi phân tích tại các trung tâm để nắm rõ chỉ số pH.

Hàm lượng hữu cơ và dinh dưỡng

Đất tốt phải có hàm lượng mùn từ 2% trở lên, tơi xốp, có hoạt động vi sinh vật và chứa đủ các nguyên tố đa – trung – vi lượng. Nếu đất nghèo dinh dưỡng, cây sẽ kém phát triển, dễ nhiễm bệnh và năng suất thấp.

Cách cải tạo đất trồng cây hiệu quả

Dù gặp đất xấu, bà con cũng đừng vội nản! Có nhiều biện pháp cải tạo đất giúp nâng cao độ phì và giúp cây “bám rễ sinh lời”.

Bổ sung phân hữu cơ

Phân chuồng hoai, phân trùn quế, phân compost, tro trấu… đều là những “trợ thủ đắc lực” giúp cải thiện độ xốp, tăng cường vi sinh vật có lợi và cung cấp dinh dưỡng lâu dài. Bón định kỳ 1–2 tháng/lần sẽ thấy đất dễ thở hơn nhiều.

Điều chỉnh độ pH

• Đất chua: Bón vôi nông nghiệp, vôi Dolomite 1–3 kg/10m² (chia đều thành 2–3 đợt trong năm).

• Đất kiềm: Tăng cường hữu cơ, dùng phân hữu cơ vi sinh, tưới giấm loãng với rau trồng trong chậu.

Luân canh và trồng cây che phủ

Luân canh các nhóm cây khác nhau (ví dụ: trồng rau sau đậu, trồng cây ngắn ngày xen cây dài ngày) giúp cân bằng dinh dưỡng trong đất và hạn chế sâu bệnh. Ngoài ra, cây che phủ như đậu phộng, cỏ vetiver giúp giữ ẩm và chống xói mòn hiệu quả.

Rửa mặn, hạ phèn nếu đất bị nhiễm

• Với đất mặn: Tưới rửa bằng nước ngọt vào đầu mùa mưa.

• Với đất phèn: Bón lân và nâng pH bằng vôi. Lưu ý thoát nước tốt để tránh rễ bị nghẹt.

Chọn đất phù hợp với từng loại cây trồng

Mỗi loại cây đều có “gu” riêng về đất – giống như người, có người hợp ở miền núi, có  người chỉ thích vùng đồng bằng vậy. Chọn đúng đất cho cây là bước đầu tiên để cây sinh trưởng khỏe mạnh.

• Rau màu, dưa leo, cà chua: Ưa đất phù sa hoặc đất thịt nhẹ, tơi xốp, thoát nước tốt.

• Cà phê, sầu riêng, bơ: Hợp với đất đỏ bazan, tầng canh tác sâu, giữ ẩm tốt.

• Cây có múi (cam, quýt, bưởi): Cần đất thoáng khí, mùn cao, pH trung tính.

• Cây chịu hạn (mãng cầu, dừa, cóc Thái): Trồng tốt trên đất cát pha, đất pha sét thoát nước nhanh.

• Cây trồng trong chậu (kiểng, rau tại nhà): Dùng đất phối trộn từ xơ dừa.

Câu hỏi thường gặp khi chuẩn bị đất trồng cây 

1. Làm sao biết đất nhà mình có tốt không?
→ Bà con nên kiểm tra màu sắc, độ xốp, pH, hàm lượng mùn. 

2. Bao lâu nên cải tạo đất 1 lần?
→ Với đất trồng rau, hoa màu – nên cải tạo mỗi vụ hoặc ít nhất mỗi năm 1 lần. Đất trồng cây lâu năm nên kiểm tra 1–2 năm/lần.

3. Có thể trồng cây ăn trái trong đất cát không?
→ Được nhé bà con, nhưng phải trộn thêm phân hữu cơ, đất thịt, giữ ẩm tốt và che phủ gốc thường xuyên.

4. Dùng tro bếp, trấu sống trộn đất có sao không?
→ Tro bếp nên dùng với lượng nhỏ. Trấu sống cần ủ hoai để tránh hút đạm trong đất.

5. Đất đỏ bazan có cần bón vôi không?
→ Nếu đất có dấu hiệu chua (pH < 5.5), nên bón vôi nhẹ để cân bằng pH và giảm độc nhôm.

Chọn đất là chọn nền tảng cho mùa bội thu – một quyết định nhỏ nhưng ảnh hưởng rất lớn đến cả chu kỳ canh tác. Dù là nông dân trồng đại trà hay người thành thị trồng rau trên ban công, hiểu rõ về loại đất mình đang có và cách cải tạo chúng là chìa khóa để cây trồng khỏe mạnh, sai trái, ít sâu bệnh.

Quý Khách hàng vui lòng liên hệ Cây giống Cần Thơ qua các kênh sau để được đội ngũ kỹ sư hỗ trợ nhanh chóng và chu đáo:

- Địa chỉ: 352C, đường 30/4, P.Xuân Khánh, Q. Ninh Kiều, TP. Cần Thơ

- Website: https://caygiongcantho.vn/

- Hotline: 0901 087 973

- Zalo: 0889 008 222