KỸ THUẬT CHĂM SÓC DƯA HẤU

Làm đất và bón lót

* Làm đất

Chọn đất ruộng trồng dưa hấu cần có tầng canh tác dày, toi xốp, dễ thoát nưóc, mực nước trong mưong tưới phải thấp hơn mặt luống ít nhất 15cm. Ngoài ra, có thể trồng dưa hấu trên đất gò, đất luống, bờ kênh mương, miễn sao có đầy đủ nước tưới tiêu.

Nếu trồng trên đất ruộng lúa, nên làm đất sau khi thu hoạch lúa. Dọn sạch cỏ dại và tàn dư thực vật, rồi đào mưong, lên luống. Đất phải cày bừa tơi xốp, bón vôi 100% cả vụ vào 10 ngày trước khi bón lót.

- Dùng trâu hoặc bò cày một đường cày, rải phân lót (100% phân chuồng, 40 - 50% lượng phân hóa học cho cả vụ), sau đó cày ba đường lấp phân ngược chiều nhau, dùng cuốc sửa luống, mương nước cho ngay thẳng.

Không trồng luân canh trên đất canh tác cây họ cà, họ bầu bí vì sẽ dễ bị nhiễm các loại bệnh hại.

Lưu ý: Không được canh tác dưa hấu liên tục nhiều năm trên cùng nền đất, vì rất dễ tích lũy mầm bệnh nhất là bệnh héo rũ do nấm Pusarium. Tốt nhất nên chọn đất mói, trồng 1 đến 2 vụ nên luân canh cách 2 - 3 năm mói trồng lại hoặc trồng dưa hấu ghép bầu.

* Làm luống

Phần lớn dưa hấu được trồng trên đất ruộng, trồng theo kiểu lên luống.

Luống đôi, hai tim mưong trung bình cách nhau 4 - 7m. Xử lý đất với vôi bột 50 kg/1000m^2 trước khi xắn luống 5 - 7 ngày. Đất được đào rãnh sâu và đào từng lóp đất mỏng 2 - 3cm, để cho đất mau khô và dễ toi ra, mưong đào rộng 30 - 50cm. Đất đào được bỏ lên hai bên tạo thành luống dưa rộng 80 - 90cm.

Để có dưa Tết, quả lớn, nên làm luống rộng hon, khoảng cách giữa hai tim mương khoảng 6 - 7m và bề rộng luống trồng dưa Im, luống cao 30 - 40cm. Trồng dưa mùa mưa, trồng các loại dưa F1 chất lượng cao quanh năm (khác vói dưa bày Tết) thường quả nhỏ, khoảng cách giữa hai tim mưong 4 - 4,5m. Nhưng để tăng năng suất, dưa hấu có thể trồng dày bằng cách rút ngắn khoảng cách giữa hai tim mưong xuống còn 3,5m.

* Bón lót

Sau khi làm đất xong, nên bón lót phân và phủ màng phủ nông nghiệp, nhằm hạn chế nước bốc hoi, giảm số lần tưói, hạn chế cỏ dại, tránh xói mòn rửa trôi phân bón.

Bón lót trước khi trồng cho 1 sào Bắc bộ: Phân hữu cơ 400 - sookg, phân NPK tổng họp đầu trâu 16:16:8 khoảng 15 - 18kg. Các loại phân này bón và trộn đều trên mặt luống trước khi trồng.

Sau khi bón, phủ luôn nilon. Nilon được cố định bằng dây mềm từ hai đầu luống, cứ 4 - 5m lại cố định một đoạn, chính những dây mềm đó sau này dùng để cố định cây luôn. Chi phí nilon cho 1 sào Bắc Bộ vào khoảng 350.000 - 400.000 đ/sào.

* Gieo hạt

Xử lý hạt giống

Đề phòng bệnh do nấm khuẩn có sẵn trong hạt hoặc tấn công cây con lúc mới gieo, nên trộn hạt với Thiram 80WP hoặc Benlate 50WP, nồng độ 5% (pha 5g thuốc bột trong 11 nước rồi ngâm hạt) trong 1 - 2 giờ.

Để giúp hạt giống nảy mầm nhanh và đều, nên ủ cho hạt nảy mầm trước khi gieo. Bằng cách đem hạt phoi ngoài nắng nhẹ vài giờ, rồi ngâm hạt trong nước ấm pha tỉ lệ 2 sôi + 3 lạnh khoảng 2 - 3 giờ, chà rửa sạch nhớt, dùng vải gói hạt đem vùi trong tro trấu hoặc rơm rạ, noi có ánh nắng đầy đủ, tuói nước giữ ẩm thường xuyên, sau 36 - 48 giờ hạt sẽ nhú mầm.

Cách gieo hạt

Có 2 cách gieo hạt:

* Gieo hạt thẳng

Lượng hạt giống 80 - l00g để trồng 1000m^2 đất. Gieo 2 hạt/lỗ, sâu 1 - 2cm, phủ tro trấu hay rom chặt ngắn, khi cây mọc 3 - 4 lá, tỉa chừa 1 cây tốt. Những năm ít mưa hoặc mưa dứt sớm, theo kinh nghiệm suy đoán có thể gieo hạt thẳng trên luống, nhưng nên ủ hạt nảy mầm trước khi đem gieo.

- Ưu điểm: Gieo thẳng rễ mọc sâu, cây sinh trưởng rất mạnh không bị mất sức.

- Khuyết điểm: Khó chăm sóc, gặp mưa to cây con bị hỏng nhiều.

* Gieo trong bầu

Cần 50 - 60g hạt giống cho 1000m^2 đất.

- Kỹ thuật làm bầu: Để tiết kiệm chi phí, đảm bảo cho bộ rễ phát triển chúng ta có thể làm bầu theo phương pháp sau:

+ Chuẩn bị đất bầu: Đất bùn ao phoi khô đập nhỏ, cứ một thúng đất bùn ao trộn vói 2 - 3kg phân chuồng hoai mục, chia đều cho khoảng 400 - 450 bầu đất (1 sào giống Bắc Bộ).

Dùng đất bùn phoi khô để làm đất bầu vi đất bùn có pH = 6 - 7, nhiều chất hữu cơ, ít nhiễm sâu bệnh, tạo điều kiện thuận lợi cho rễ phát triển tốt. Nếu đất có pH quá cao thì rễ cây khó tiếp đất và rễ thường bị teo khi gặp những loại đất này.

+ Chuẩn bị bầu đất: Dùng giấy loại cắt và dán thành hình trụ đứng có đường kính 2 - 4cm, cao 4 - 5cm. Sau đó dùng đất bầu đổ gần đầy và tưới ẩm bão hòa.

Bầu có thể làm bằng lá chuối, lá dừa. Nếu gieo trong bầu lá chuối, nền phải đổ một lóp tro trấu dày 5 - l0cm để tránh đứt rễ khi nhổ, vì bộ rễ phụ dưa hấu tái sinh kém.

- Ưu điểm: Gieo bầu, cây sinh trưởng đồng đều, tiết kiệm hạt giống, ít hao cây con, tranh thủ thòi gian làm đất kỹ lưỡng. Tiện cho việc chăm sóc và phòng sâu bệnh cho cây con.

- Khuyết điểm: Tốn công làm bầu, rễ không phát triển sâu.

Khi cây lên đều khoảng 80% thì loại bỏ những cây con mọc chậm, cần dự trù 10 -15% bầu để trồng giặm.

Lưu ý: Sau khi gieo hạt vãi thuốc Basudin lOH hoặc Gegent 3G liều lượng 2 kg/1.000m^2 để ngừa kiến, dế cắn phá cây mầm. Để phòng bệnh cho cây con nên pha 20g Copper B/10l nước, tưói trên 2m^ bầu đất trưóc khi gieo hạt.

Vưòn ươm phải chọn nơi thoáng mát, có nhiều ánh sáng và không được đọng nước bên dưới.

Trồng cây và chăm sóc

Cách trồng và mật độ gieo trồng

* Cách trồng

Cây con được 7-10 ngày, vừa nhú lá nhám thì đem trồng ngay. Đào hốc sâu 5 - 7cm, rộng lOcm, bón phân lót, xong rải một lớp đất mịn, rồi vãi một lớp tro trấu. Pha Copper B nồng độ 4% tưới lên hố để phòng ngừa bệnh trước khi đặt cây con hoặc gieo hạt thẳng, để ngừa dế, sâu cắn phá cây con cần vãi Basudin 10H 1 - 2 kg/1000m^2 xung quanh gốc.

Lưu ý: Để tránh cây con bị đọng nưóc khi gặp mưa, đáy bầu nên đặt nông. Mạnh dạn loại bỏ cây con yếu, phát triển không bình thường.

* Mật độ

Mật độ gieo trồng ảnh hưởng đến kích thước quả, tùy theo mục đích gieo trồng từng vụ ta có thể chọn khoảng cách gieo trồng khác nhau.

Quả thương phẩm đạt loại 1 nặng trên 3 - 4kg mới có giá trị kinh tế cao. Do đó mật độ gieo trồng vừa phải, không quá dày để đạt được yêu cầu dưa loại 1. Khoảng cách gieo trồng 2,3 - 2,5m x 0,5 - 0,6m, bảo đảm mật độ 6.500 - 9.000 cây/ha.

Trồng dưa hấu Tết cần lớn 6 - 7kg để trưng bày, nên trồng khoảng cách giữa 2 cây là 70cm, mật độ khoảng 500 cây/1000m^, trồng dưa nhỏ để ăn cần trọng lượng khoảng 2 - 3kg, nên trồng vói khoảng cách giữa 2 cây từ 40 - 50cm, bảo đảm mật độ 900 -1100 cây/1.000 m^2.

Chăm sóc sau khi trồng

* Tưới nước

Lượng nước tưới và số lần tưới tùy theo giai đoạn sinh trưởng của cây; giai đoạn cây còn nhỏ, rễ chưa ăn sâu, rộng nên tưới nhiều lần trong ngày và tưới gần gốc. Trong điều kiện tròi nắng gắt, cây con phát triển chậm để làm giảm nhiệt độ đất và không khí xung quanh cây, cần tưới ướt cả mặt luống. Khi cây lớn, tưới xa gốc dần để nhử rễ mọc lan rộng và tăng dần lượng nước tưới theo sự phát triển của cây. Tuyệt đối không tưới ngay gốc, trên lá dưa. Trên đất ruộng thường tưới mỗi ngày 1 - 2 lần, ruộng có phủ bạt tưới 3 - 5 ngày/lần.

Tưới thấm, bom nước vào rãnh, đối với đất cát bom nước đầy rãnh ngang với mặt luống để nước thấm từ từ vào luống. Trên đất thịt pha sét hay đất ruộng lúa thì bom nước vào tới mặt luống, chờ cho nước thấm vào luống 20 - 30 phút rồi xả nước ra, giữ mực nước cách mặt luống 30cm là tốt nhất. Tưới thấm thường 2 - 4 ngày bom tưới 1 lần.

Nên tưới nước vào buổi sáng để sau khi tưới nước nhiệt độ đất tăng dần lên, do ánh sáng của mặt tròi, rễ phát triển nhanh hon, đồng thời ruộng dưa mau khô, hạn chế bệnh trên lá. Khi dưa mang quả, cần cung cấp nước đều đặn và đầy đủ, giữ ẩm độ đất tốt để quả phát triển đầy đặn, không bị nứt. Khi quả bắt đầu chín, giảm lượng nước tưới từ từ và ngrmg tưói trước khi thu hoạch 5 - 7 ngày.

* Sửa dây

Sau khi trồng 20 ngày, cây bắt đầu bỏ vòi, tiến hành sửa dây, cố định vị trí của dây dưa, để cho các dây dưa bò song song khắp mặt luống nhằm tránh các dây dưa bò chồng chéo lên nhau để cây dưa tận dụng tốt ánh sáng một cách thuận lợi, giúp cây quang họp tốt, giảm bót sâu bệnh gây hại dưa và tiện lọi cho việc tuyển sau này.

Định hướng dây, để các dây dưa bò song song với nhau.

* Tỉa nhánh

Cắt bỏ những nhánh phụ không cần thiết nhằm giúp cây dưa tập trung dinh dưỡng nuôi những nhánh chính để lấy sau này. Tiến hành trước khi lấy mỗi cây dưa, chừa 1 thân chính và 1 - 2 nhánh phụ. Nông dân thường chừa 2 nhánh phụ, cho bò song song với thân chính. Việc tỉa nhánh thực hiện sớm và thường xuyên khi chồi non mói ra 5 - 7cm, tỉa bỏ hết dây chồi, dây bơi đến khi dưa thụ phấn. Nên tỉa nhánh bằng kéo nhúng vào dung dịch Benlate - C hay Copper - B pha ở nồng độ 1 - 2 % để ngừa bệnh. Nên tiến hành lúc trời nắng ráo để vết cắt mau khô. Khi dưa đạt chu vi khoảng 2 gang tay có thể bấm đọt.

* Thụ phấn bổ sung

Úp nụ hay thụ phấn bổ sung là biện pháp kỹ thuật cần thiết trong canh tác dưa hấu, giúp cho quả có độ đồng đều cao, dễ chăm sóc, hiệu quả kinh tế cao. úp nụ được thực hiện trong 4 - 7 ngày, thòi gian úp nụ càng ngắn càng tốt, tiến hành vào 7 - 9 giờ sáng trong thòi kỳ hoa nở rộ, dây dưa dài khoảng l,5m (25 - 30 ngày sau khi trồng bầu) đối với vụ dưa Tết.

Cách úp nụ: Chọn bất kỳ hoa đực vừa nở, bông hoa to bật cánh hoa ngược lên cuống. Quét nướm nhị đực lên nướm nhị cái nở cùng lúc. Một hoa đực có thể úp lên vài ba hoa cái. Bởi vì mỗi cây dưa hấu chỉ để một quả nên người trồng dưa phải chủ động úp nụ, lấy quả đúng vị trí trên thân thì quả phát triển sẽ đúng mong muốn, cho hiệu quả cao.

Cách chăm sóc dưa trong thời gian úp nụ: Nước tưới bình thường nhưng phân bón không thêm đột xuất và không nên sử dụng các chất kích thích tăng trưởng, không phun phân bón qua lá sẽ làm rối loạn sinh trưởng, cây ra hoa bất thường, khó lấy quả đúng vị trí mong muốn, quả dễ bị biến dạng, méo mó. Nên hạn chế tối đa việc phun thuốc trừ sâu, nhất là các thuốc có mùi xông hoi mạnh vì sẽ xua đuổi côn trùng có ích (ong bướm) đến thụ phấn hỗ trợ cho hoa.

* Chọn

Cách tuyển chọn quả tốt: Để cho quả to chỉ nên để một quả một dây. Việc tuyển quả tiến hành vào khoảng 40 - 45 ngày sau gieo hạt. Khi quả to bằng quả chanh chọn quả thứ 3 trên dây chính (vị trí lá thứ 14 - 20). Nếu dây dưa quá to có thể chọn quả ờ vị trí lá thứ 20 - 24 sẽ cho kết quả tốt hon. Nếu trên dây chính không tuyển quả đưọc thì chọn quả thứ 2 trên dây nhánh tức vị trí thứ 8-14, chọn quả đầy đặn, cuống to, dài có nhiều lông tơ thẳng, không sâu bệnh.

- Trong thòi gian mang quả cần cung cấp đủ nước cho cây (nhất là khoảng 45 - 55 ngày sau khi đặt cây con - lúc quả phát triển tối đa). 10 ngày trước khi thu hoạch bắt đầu giảm tưói nước. 5 ngày trước thu nên ngừng tưới để giúp dưa ngọt, chắc và giữ được lâu.

* Sửa quả

Khi lớn bằng cam, nếu là giống dưa tròn nên sửa cho nằm đứng, còn với dài thì sửa cho nằm ngang để phát triển cân đối, đồng đều.

Để vỏ dưa không bị hỏng, người trồng nên dùng các vật liệu sẵn có như rom, rạ, cỏ khô để che phủ trong những ngày nắng nóng (tròi mát hay mùa mưa không cần phải che). Vói hiện tượng “bạc bụng” do dưa phải tiếp xúc lâu ngày vói mặt đất, bà con cũng dùng rom, rạ, cỏ khô hoặc vỏ trấu khô để lót cho dưa nằm cách ly vói mặt đất (kể cả trong trường họp dùng màng phủ nông nghiệp để che phủ mặt luống).

Nên làm gối kê cho dưa bằng túi nilon chứa trấu khô là tốt nhất: chủ động, dễ thao tác, tiết kiệm nhân công và vật liệu bằng cách gom lại sau khi thu hoạch dưa để cất giữ cho vụ sau. Cách làm như sau: phơi kỹ vỏ trấu rồi cho vào các túi nilon kích thước vừa đủ lót cho dưa là giống dài hay tròn rồi dán kín lại. Thỉnh thoảng thay đổi vị trí lót gối để dưa đẹp và màu vỏ xanh đều.

Bón phân cho cây

Nhu cầu dinh dưỡng của dưa hấu

Cây dưa hấu cần đầy đủ các chất đạm, lân và kali. Thiếu đạm, cây sinh trưởng kém, lóng ngắn, lá nhỏ. Ngược lại, nếu nhiều đạm quá, cây dưa phát triển thân lá mạnh, sum suê, dễ bị sâu bệnh, trái chín chậm, nhiều nước, vị nhạt, không giữ được lâu sau thu hoạch.

Thiếu lân, bộ rễ cây phát triển kém nên cây sinh trưởng chậm, ít lá, năng suất củng giảm.

Kali giúp cho thân lá cứng, tăng khả năng chống chịu sâu bệnh và điểu kiện sống bất lọi. Kali giúp tăng phẩm chất quả, vỏ quả cứhg, dễ vận chuyển, vì vậy, ở giai đoạn quả lớn đến chín rất cần nhiều kali.

Ngoài ra, cây dưa hấu cũng cần các chất trung gian và vi lượng. Đặc biệt, cây dưa hấu rất nhạy cảm với canxi và magiê. Thiếu canxi dưa thường bị bệnh “thối đít quả”. Thiếu magiê, giảm khả năng đậu quả.

Cách bón phân cho dưa hấu

* Bón lót

Cây dưa hấu thuộc nhóm cây rau ăn quả nên rất nhạy cảm vói hữu cơ, đặc biệt với phân cá. Do đó, trước khi trồng nên bón lót phân bột cá MINRO.

Sử dụng: 20kg NPK 16 - 16-8 Việt Mỹ -+ 50kg bột cá MINRO + 7kg vôi bột/sào (500m^2). Đem trộn đều rồi rải trên mặt liếp, sau đó bồi đất nhão lên ttên, rồi phủ bạt (màng phủ nông nghiệp).

Có thể trộn thêm 1 - 2kg thuốc trừ sâu Basudin 10H. Một số nơi có tập quán bón theo hốc trồng. Nếu bón theo hốc trồng thì chỉ sử dụng khoảng 2kg NPK 16-16-8 + 70kg phân cá MINRO trộn đều với đất rồi lót xuống đáy hốc trồng. Còn vôi thì rải đều trên mặt liếp.

caygiongcantho.vn

* Bón thúc

- Tưới giặm: sau khi gieo hạt 10 ngày hoặc đặt cây con 5 - 7 ngày dùng Super tưới Việt Mỹ 1-1.5 kg hòa tan trong 100 - 150 lít nước tưới 1 sào (500m^2) hoặc 20 - 22 gốc dưa hấu.

- Thúc lần 1: khi dưa bắt đầu bò (12 - 15 ngày sau ữồng). Dùng 1,5 - 2kg Super tưói hòa tan trong 100 - 1501 nưóc tưói 1 sào (500m^2) hoặc 20 - 22 gốc dưa hấu. Nếu không dùng cách tưói thì đánh rãnh phía dưa bò cách gốc 25 - 30cm rồi sử dụng 10kg NPK 16-16-8 Việt Mỹ bỏ xuống rãnh rồi lấp đất lại. Kết hợp phun phân bón lá Huma ĐHCT.

caygiongcantho.vn

- Thúc lần 2: khi dưa bắt đầu ra hoa (20 - 25 ngày sau trồng). Dùng 1,5 - 2kg Super tưới hòa tan trong 100 - 150 lít nước tưới 1 sào (500m^2) hoặc 20 - 22 gốc dưa hấu. Nếu không dùng cách tưới thì đánh rãnh phía còn lại giáp mương cách gốc 30cm rồi sử dụng 10kg NPK 16-16-8 Việt Mỹ bỏ xuống rãnh rồi lấp đất lại (như lần 1). Kết hợp phun phân bón lá Siêu ra hoa Đầu trâu MK 701.

caygiongcantho.vn

- Thúc nuôi quả: Sau khi tưới thúc lần 02, cứ 7 - 10 ngày dùng 1.5 - 2kg Super hòa tan trong 100 - 1501 nước tưới 1 sào (500m^2 hoặc 20 - 22 gốc dưa hấu. Kết hợp phun siêu Canxi Việt Mỹ.

Trường hợp không dùng phân Super tưới. Khoảng 40 ngày sau trồng, quả dưa có đường kính 2cm với quả dài hoặc 5cm với quả tròn, sử dụng 20kg NPK 16-16-8 Việt Mỹ + 1,5kg KCl rải phân lên liếp vào khoảng giữa hai gốc dưa qua các lỗ đục sẵn rồi tưới nước.

Chú ý: Khi phun phân bón lá nên phun trước khi ra hoa và sau khi đã đậu quả xong, không nên phun khi cây đang ra hoa.

Các chất kích thích ra rễ như N3M có thể pha nước tưới quanh gốc để kích thích rễ phát triển khi cây còn non, nhất là khi rễ bị tổn thưong do ngập nước hay bị sâu bệnh.

caygiongcantho.vn