KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC BẦU HỒ LÔ

* Đặc tính chung:

Bầu hồ lô thuộc họ bầu, bí, cây dây leo, tuổi thọ trung bình khoảng 5 tháng. Cây có 2 loại hoa: hoa đực và hoa cái.

Hoa đực: có nhị, khi hoa nở, nhị sẽ giải phóng hạt phấn và không khí hoặc dính vào côn trùng để thụ phấn. Hoa đực ngắn, cánh hoa to hơn hoa cái.

Hoa cái: có nhụy và đài hoa. Nhụy được chia làm 3 thùy kép, trên đầu nhụy có chất nhầy để dính hạt phấn khi thụ phấn nhờ gió hoặc côn trùng. Thông thường hoa cái dài hon hoa đực do có phần bầu đài hoa bên dưới. Nhìn hoa cái giống quả bầu thu nhỏ với 2 ngấn ở đài hoa và kết thúc là các cánh hoa.

• Phương pháp gieo trồng:

Thòi vụ gieo trồng bầu là tháng 10 đến tháng 12.

- Xử lí hạt giống trước khi trồng:

Do hạt bầu có phần vỏ rất dày và cứng nên nếu không xử lí trước có thể rất khó nảy mầm hoặc cây mầm có thể bị biến dạng.

Pha 2 phần nước sôi và 3 phần nước lạnh (dân gian thường gọi là 2 sôi, 3 lạnh) vào 1 cái hộp nhựa hoặc bát ăn cơm, cho hạt bầu cần xử lí vào ngâm trong 24 giờ (1 ngày/đêm). Sau đó vót hạt bầu ra, rửa sạch chất nhầy bám trên hạt bằng nước lạnh.

* Gieo trồng

- Chuẩn bị bầu ươm: đất tơi xốp trộn thêm chế phẩm nấm Trichoderma (xử lí nấm hại rễ và kích thích mau nảy mầm), gieo hai hạt cho một bầu đất, độ sâu khoảng 2cm. Trước khi gieo hạt cần bón phân lót vào hốc. Mỗi hốc bón 10 - 15kg phân chuồng hoai mục trộn vói 100g supe lân. Sau khi cho phân vào hốc, lấp đất lên trên rồi gieo trên lớp đất mỗi hốc 4 - 5 hạt bầu. Khi cây mọc lên tỉa bớt những cây nhỏ yếu, chỉ để lại mỗi hốc 2 cây. Củng có thể gieo hạt bầu ở vườn ươm để tiện chăm sóc và chống rét cho cây con.

- Trồng: sau khi cây bầu hồ lô cao khoảng 20cm thì mang ra trồng được. Hố đất đào 60 x 60 x 60 (cm) là được. Dùng phân chuồng trộn vói đất theo tỉ lệ 30 phân chuồng 70 đất. Khi cây có 4 - 6 lá thật thì đánh bầu đem ra trồng vào hốc đã chuẩn bị sẵn như trên.

Cần nhẹ nhàng dùng dao sắc cắt bầu đất và tiến hành trồng bình thường. Nên nhớ, rễ cây bầu hồ lô rất nhạy cảm, bạn nên nhẹ tay để bầu đất không vỡ ra.

Sau khi cây mọc cần chú ý tưới đủ nước, giữ cho đất luôn ẩm cho cây con mọc tốt. Khi cây có 1 - 2 lá thật cần tỉa bớt những cây nhỏ yếu hoặc bị bệnh. Đặc biệt lúc bầu ra hoa, ra quả rộ cần đảm bảo đủ cho cây. Lúc này cần giữ cho đất có 70 - 80% độ ẩm đồng ruộng. Bộ rễ bầu tuy phát triển nhiều, nhưng lại ăn nông, cho nên phải xới xáo nhiều lần để đất tơi xốp, thoáng, tạo điều kiện thuận lọi cho rễ hoạt động, tăng cường thêm khả năng hút nước và hấp thụ dinh dưỡng của cây.

Sau khi cây bầu có 4 - 6 lá thật, cần tiến hành vun nhẹ đất vào gốc kết hợp vói đất và tưới 1 lượt nưóc phân pha loãng để cây bốc nhanh. Khi bầu ra hoa, tiến hành vun gốc cao và đắp đất cho bầu. Nếu gặp khô hạn hoặc gió Tây có thể dùng rơm rạ, cỏ khò phủ gốc rồi tưới một lượt nước thật đẫm để giữ cho gốc bầu được ẩm lâu.

- Giàn bầu: Nên dùng các cây họ tre làm giàn, dùng dây thép căng ô vuông thì chắc chắn hơn nhưng lại làm tổn thương dây bầu nên không tốt. Các cây ngang dọc cách nhau 20cm là vừa.

Cần làm giàn cho bầu leo. Giàn bầu có thể làm trên mặt ao hoặc trước sân nhà. Giàn cao khoảng 2m, làm thành một mặt bằng trên các cọc chống. Mặt bằng rộng hay hẹp tùy số cây được trồng ở các hốc. Để bầu có thể mọc khỏe, lâu tàn và cho nhiều quả, trước khi bắt dây bầu cho leo lên giàn, nên bới đất ở gốc đặt dây bầu cho nằm lên mặt đất thành một vòng tròn như miệng thúng rồi lấp đất lên. Chú ý không lấp mất ngọn bầu. Trên mặt giàn cần bắt dây ngọn bầu để dây phân bố đều ra các hướng.

- Bón thúc cho bầu vào các thời kỳ sau:

Khi cây có 4 - 6 lá thật. Khi cây có hoa, để cho cây bầu bò lên giàn nhanh. Khi ra quả rộ, để phát triển nhanh, chống rụng quả ta nên hòa nước phân tưới vào gốc cho bầu.

* Ra hoa và thụ phấn

Sau khi trồng khoảng được 1 tháng cây sẽ ra hoa và đậu quả, hoa đực thường nhiều hon hoa cái, có thể để cây tự thụ phấn nhờ gió hoặc côn trùng. Trong những ngày mưa không có nắng và côn trùng, hoa sẽ nở về đêm từ sau 6 giờ, đặc biệt là hoa cái, lúc này muốn đậu quả các bạn phải giúp cây thụ phấn. Các bạn chọn một bông hoa đực nở to và hạt phấn đã bung ra xung quanh, ngắt hoa đực đó, lấy nhị của hoa đực cho tiếp xúc nhụy của hoa cái, lúc này bạn sẽ thấy phấn hoa của nhị bông đực dính lên thùy của hoa cái, vậy là được. Nếu sau khi thụ phấn trời vẫn mưa, các bạn nên lấy 1 cái bao nilon trùm hoa cái đã thu phấn lại, mai sáng hết mưa lấy ra.

Sau khi đã được thụ phấn, nếu thành công sau 24 giờ đến 48 giờ hoa cái sẽ cong xuống và hình thành quả non, lúc này quả sẽ lớn rất nhanh.

* Sâu bệnh

Trong giai đoạn phát triển cây có thể có nhiều loại sâu bệnh như: Rệp mềm, sâu vẽ bùa, bọ xít ăn lá, v.v. Có thể mua thuốc BrighTin (llọ pha 11 nước) xịt kỹ phần ngọn, và mặt dưói của lá. Phun vào lúc buổi sáng sớm hoặc chiều lúc tắt nắng và không mưa. Phun 3 ngày liên tục, sau 1 tuần nếu không hết thì phun tiếp. Khi phun thuốc nhớ đeo bao tay, khẩu trang, đứng thuận chiều gió.

Lưu ý: Trước khi cây ra hoa và sau khi đậu quả các bạn nên phun Super 6 - 14 - 6 để ngăn rụng hoa và quả non, pha 5cc trong 1 lít nước phun đều 2 mặt lá, tuần 1 lần. Sau khi cây không còn ra hoa cái và quả bắt đầu lớn nên phun thêm Super Grovvth RD, pha 1cc cho 1 lít nước, cách 5 đến 7 ngày phun 1 lần.

Khi phun phân bón hoặc thuốc nên đọc kỹ hướng dẫn trên chai thuốc hoặc hỏi ngưòi bán, đeo găng tay và khẩu trang nếu phun thuốc trừ sâu. Không đứng ngược chiều gió. Khi phun thuốc phải phun vào lúc trời sáng chưa có nắng hoặc chiều tối khi đã tắt nắng. Trong những ngày mưa khi phun thuốc cần pha thêm chất kết dính sinh học để thuốc thấm nhanh và không bị trôi đi khi trời mưa. Trong thời gian khi cây được hơn 1 tháng tuổi, cách 1 tháng nên bón và vun gốc thêm bằng đất Multil rau ăn quả, hoặc phân bổ sung Multi rau ăn quả.

* Thu hoạch và bảo quản

Quả cho thu hoạch vào khoảng tháng 4, tháng 5.

Sau khi hoa tàn khoảng 15-20 ngày là có thể hái quả được. Lúc này vỏ quả bầu còn non, nhưng trông quả đã căng da bóng. Lúc này cắt quả xuống để ăn dần.

Nếu muốn cất để dành thì phải để quả già hơn, khi vỏ quả đã hơi cứng, trong vỏ quả đă tích lũy chất sừng. Lúc đó hái quả xuống thái thành lát, phoi khô, cất vào chum, vại để ở chỗ khô ráo, dành để ăn dần.

Nếu muốn để làm giống thì chọn các quả ở gốc cây thuộc lứa thứ nhất hoặc lứa thứ hai. Lựa quả to, đẹp, đều, làm quang treo giữ quả trên giàn cho đến khi dây bầu héo, vỏ quả chuyển sang màu vàng. Dùng dao cắt cả cuống mang về phơi tiếp cho thật khô. Sau đó treo vào bếp hoặc chỗ khô ráo, đến mùa lấy hạt đem gieo.