THU HOẠCH VÀ BẢO QUẢN DƯA HẤU

Thu hoạch

- Dưa hấu được thu hoạch khi có độ chứi 80 - 90%, khoảng 60 - 70 ngày sau khi trồng tuỳ theo điều kiện vận chuyển đến thị trường tiêu thụ xa hay gần. Thường khoảng 25-30 ngày sau khi chấm dứt thụ phấn.

Thời kỳ quả chín của dưa hấu phụ thuộc rất nhiều vào giống, thòi gian gieo hại; và nhiệt độ sau khi hình thành quả. Cùng một giống nhung thời gian chín trong từng năm cũng có sự khác nhau. Thu hoạch sớm sẽ làm hàm lượng đường trong quả thấp, hưong vị không đậm đà, giá thành sản phẩm thấp, ngược lại thu hoạch quá muộn sẽ làm cho các chất dinh dưỡng trong quả bị phân tán, ruột quả bị rỗng.

* Phương pháp phán đoán dưa chín

Phương pháp vỗ quả

Lấy tay búng vào dưa, dưa chín sẽ nghe âm thanh nặng, còn dưa chưa chín thì có âm thanh giòn.

Dùng một tay đỡ dưa, tay còn lại vỗ nhẹ vào dưa. Khi vỗ dưa, nếu tay đỡ dưa hấu có cảm giác rung là dưa chín, còn không rung là dưa xanh.

Trong vụ xuân, do thòi kỳ kết quả kéo dài, nhiệt độ thấp, vỏ quả tưong đối dày nên phán đoán dưa chín bằng cách nghe âm thanh là khá khó khăn.

Sau khi dưa chín, trọng lượng thường giảm đi, do vậy dưa hấu cùng một giống thi quả chưa chín nặng hon quả chín, quả chín quá nhẹ hon quả chín tới. Có thể dùng hai tay cầm hai đầu quả dưa, đặt bên tai, nếu nghe thấy tiếng quả thịt vỡ rắc rắc tức là quả đã chín.

Quan sát bằng mắt

Nếu quả chín thì màu sắc vân trên vỏ đậm nhạt rõ ràng. Có một số giống vỏ quả khi chín trở nên sù sì thô ráp, núm quả teo lại, trên bề mặt có những chỗ lồi lõm khác nhau, lông tơ trên quả mất đi, dùng tay ấn vào đài quả có cảm giác đàn hồi, quá trình hình thành quả phần dưới không được tiếp xúc vói ánh nắng mặt trời chuyển thành màu vàng chanh. Tất cả những dấu hiệu trên đều là cơ sở phán đoán dưa chín.

Phương pháp ghi chép

Là phương pháp hiệu quả để nhận biết thòi gian thu hoạch. Phương pháp này căn cứ vào nhiệt độ và số ngày nhất định cần để cho dưa chín tùy theo từng giống khác nhau. Sau khi hoa thụ phấn, tiến hành ghi chép trên từng quả, dựa theo nhiệt độ và số ngày cần thiết để tính toán thời gian dưa chín.

Phương pháp kiểm tra bằng máy

- Ưu điểm của phương pháp này là tiện lợi, dễ thực hiện, thao tác đơn giản, tiết kiệm thời gian. Khi kiểm tra chỉ cần đưa đầu máy đến giữa quả dưa, quả chín là khi kết quả nhỏ hơn hoặc bằng 8°C. Phương pháp này có tính chính xác cao.

- Cần ngưng nước 4 - 5 ngày trước khi thu hoạch giúp dưa ngon ngọt, để dành được lâu và ít bị bể khi vận chuyển. Việc ngưng tưới phân và phun thuốc 10 ngày trước khi thu nhằm bảo đảm phẩm chất dưa sạch cho ngưòi tiêu dùng.

- Sau khi dưa chín dùng dao hoặc kéo cắt cuống dưa sau đó tập trung thành đống ngoài ruộng dưa. Nên cắt thêm cả một đoạn dây leo, điều này sẽ tốt cho quá trình bảo quản dưa. Dưa thương phẩm vận chuyển đường dài tốt nhất nên thu hoạch vào buổi chiều, sau đó vận chuyển vào sáng hôm sau. Nếu dưa để tiêu thụ và bảo quản trong thời gian ngắn thì thu hoạch vào buổi sáng.

- Nếu buổi sáng không thu hoạch hết thì nên tránh buổi trưa nắng gắt, đợi đến buổi chiều thu hoạch tiếp số còn lại. Nếu gặp phải tròi mưa mà không kịp thu hoạch thì có thể nhổ hết các gốc dưa trong ruộng lên, đặt tại đó, đợi đến khi tròi nắng sẽ ra cắt, nếu không hàm lượng nước trong quả quá nhiều sẽ làm quả bị nứt.

Sau khi thu hoạch, tránh dưa bị phoi nắng hoặc bị mưa ướt và cần nhanh chóng vận chuyển đến địa điểm làm lạnh. Dưa đã cắt cần vận chuyển nhẹ nhàng, tránh va đập, cọ xát.

Bảo quản

* Làm lạnh

Làm lạnh trước khi vận chuyển hoặc nhập kho có thể giữ được chất lượng của dưa. Dưa sau khi thu hoạch mà lâu làm lạnh, chất lượng có thể giảm đi rõ rệt, hoặc trong quá trình vận chuyển, nhiệt độ tăng cao có thể làm quả bị hỏng.

Phương pháp làm lạnh:

- Làm lạnh tại ruộng dưa. Để dưa ngoài ruộng một đêm, sáng sớm hôm sau xếp vào kho hoặc xe.

- Làm lạnh bằng quạt gió.

* Nhà kho tích trữ phổ thông

Phương pháp tích trử thông thường: Nên lựa chọn phòng trống, ít người qua lại, râm mát thoáng gió làm noi tích trữ. Trước tiên cần quét dọn sạch sẽ, khử trùng tiêu độc, trong kho cần trải một lóp rom sau đó xếp dưa lên trên, xếp khoảng 2 - 3 tầng là thích họp nhất, ở giữa nên bớt lại một lối đi rộng khoảng 1 mét để thuận lọi cho việc ra vào kho kiểm tra trong quá trình bảo quản.

Ban ngày khi nhiệt độ cao, nên đóng hết cửa. người quản lý kho cũng nên hạn chế ra vào để tránh không khí nóng vào kho. Ban đêm khi nhiệt độ giảm, nên mở hết các cửa để thông gió, nhiệt độ thích họp vào khoảng dưới 15°C, độ ẩm tưong đối khoảng 80%.

Khi không khí khô hanh nên tưới hoặc phun nước để làm tăng độ ẩm trong không khí. Còn nếu độ ẩm quá cao thì nên dùng quạt gió để làm giảm độ ẩm trong kho.

Phương pháp này có thể bảo quản được dưa trong khoảng 1 tháng mà màu sắc, độ bóng, hương vị không kém dưa mới hái. Những chỗ trống trong kho nếu muốn để thêm dưa thi có thể đặt thêm giá vào đó, giá nên căn cứ vào số lượng tích trử để xếp tầng, mỗi tầng nên đặt một hàng dưa, không để dưa cọ xát vào nhau, dưới thân quả nên lót một lóp rom, khi xếp bụng quả hướng xuống dưói, limg quả hướng lên trên.

* Phương pháp bảo quản bằng cát

Phưong pháp bảo quản dưa bằng cát được tiến hành như sau:

Lựa chọn nhà kho sạch sẽ, thoáng mát, trải một lóp cát sông khô dày khoảng 6 - 10cm, buổi chiều thu hoạch dưa, mỗi quả bót lại 3 đốt dây leo, mỗi đốt bớt lại một lá. Khi dưa được đưa vào kho, xếp dưa lên trên cát, sau đó lại phủ một lóp cát dày khoảng 5cm lên trên dưa, 3 chiếc lá để lộ ra ngoài để hấp thu chất dinh dưỡng. Phương pháp này cần chú ý: tránh bất cứ tổn thưong nào cho dưa, cứ 10 ngày lại bón thúc cho lá để giữ cho lá được xanh.

Ngoài ra, phương pháp bảo quản bằng cát cũng phải qua khử trùng tiêu độc, mặt đất phủ một lóp cát dày. Sau khi hái những quả dưa đă đạt tiêu chuẩn, dùng 1000mg/lít Jiaji tuobujin để khử trùng bề mặt dưa, sau khi để khô, xếp dưa vào cát và lại phủ cát lên trên. Phưong pháp này có thể giữ dưa tưoi được khoảng trên 1 tháng.

* Phương pháp bôi acid nittat

Trước khi bảo quản, dùng lưu huỳnh để khử trùng, cứ khoảng 50m dùng 0,5kg Imi huỳnh. Dùng nước hòa tan acid nitrat lấy dung dịch 0,2%, sau đó quét lên dưa, để ráo nước, đặt vào trong thùng và xếp lên giá, mỗi thùng xếp 2 quả, dưới mỗi quả lót một đoạn dây thừng tròn. Khi sử dụng phương pháp này, trong điều kiện nhiệt độ cao nhất trong phòng là 280oC, nhiệt độ thấp nhất là 210oC, nhiệt độ trung bình là 240oC, độ ẩm tưong đối khoảng 71% - 87 %, sau khi dưa được bảo quản 36 ngày thịt quả tươi, nước nhiều, vị ngon, phẩm chất tốt nhưng hàm lượng đường có thể bị giảm.

* Một số phương pháp thông thường khác

Muốn bảo quản được dưa hấu lâu ngày, trước tiên đem dưa hấu ngâm vào nước muối 15% trong vòng 3 - 5 ngày, ngâm xong vót ra lau khô sau đó dùng nước vắt ra từ lá và dây dưa hấu xoa lên vỏ quả, cho vào túi nhựa mềm để xuống hầm đất, có thể bảo quản dưa trong khoảng nửa năm.

Phương pháp bảo quản dưa hấu không dùng hóa chất trong thòi tiết nắng nóng: Trước tiên, phải chọn loại mới chín, bỏ cuống ở núm. Cho mỗi quả vào một túi nilon gói chặt, để vào chỗ râm mát, không cho ánh nắng chiếu vào. Luôn giữ dưa ở nhiệt độ thấp và trạng thái thiếu oxy tự nhiên. Chú ý lót rơm xuống nền trước khi đặt dưa và thường xuyên kiểm tra trong quá trình bảo quản. Nếu thấy xuất hiện quả hỏng phải loại bỏ để tránh lây lan. Cách làm này có thể giữ dưa khoảng 35 - 40 ngày.

Vận chuyển dưa hấu

Trước khi vận chuyển nên tiến hành đóng gói. Khi đóng gói tốt nhất là dùng thùng gỗ hoặc thùng giấy có thể tích khoảng 60cm X 50cm X 25cm, dung lưọng 20 - 25kg, mỗi thùng chứa khoảng 4 quả.

Khi đóng gói, dùng một tờ giấy bọc trọn quả dưa, sau đó dươi đáy thùng lót một lượt bột gỗ hoặc giấy, và đặt dưa đã bọc giấy vào thùng. Nếu dùng phương pháp không bọc dưa mà đặt trực tiếp vào thùng thì giữa những quả dưa phải dùng một tấm bìa cattong để ngăn cách, bên trên lót thêm nhiều giấy để tránh dưa bị va đập. Sau đó đậy nắp, dùng đinh đóng hoặc dùng một số máy móc chuyên đóng gói và chuẩn bị vận chuyển.

Khi vận chuyển dưa để tích trữ cần đặc biệt chú ý không để va chạm xảy ra. Khi tích trử tại địa điểm khác cũng cần đóng gói như đã nêu trên. Nếu vận chuyển trong khoảng cách ngắn có thể sử dụng phưong pháp xếp dưa trực tiếp lên xe, khi đó thùng xe phải được xếp một lóp giấy hoặc xốp mềm dày khoảng 20cm, sau đó xếp dưa theo từng tầng. Khi xếp, quả to xếp ở dưới, quả nhỏ xếp bên trên, giữa mỗi lóp dưa lót thêm một tầng xốp mềm, thông thường xếp khoảng 6 - 8 tầng là thích hợp nhất.